Dr. Edin Begić: Šta je to aspirin?

20.09.2017. 16:46 0

Upotreba aspirina u medicini datira još iz doba Hipokrata, kada se koristila kora vrbe koja sadrži salicilnu kiselinu u analgetičke svrhe, piše na početku teksta za portal Maglajinfo.com dr. Edin Begić.

Aspirin je patentiran 1899. godine, a njegov značaj je potvrđen od strane Lowrenc Cravena, koji je u periodu 1948.-1953., potvrdio značaj aspirina u prevenciji koronarnih događaja.

ISIS-2 studijom 1988. godine je dokazano da je povećano preživljavanje u pacijenata sa akutnim infarktom miokarda koji su dobili aspirin u prvih 6 sati od početka istog. Pacijenti u ovoj studiji su dobijali 160mg aspirina, što je rezultiralo u redukciji 35-dnevnog mortaliteta od 25% i redukciji reinfarkta za 50% u odnosu na placebo.

Aspirin je dodatno pojačao uspješnost streptokinaze u pacijenata koji su dobili oba lijeka, što je dovelo do ukupnog sniženja 25-dnevnog kardiovaskularnog mortaliteta za 48%.

Niske doze aspirina (75-100mg dnevno) obezbjeđuju maksimalnu hroničnu inhibiciju agregacije trombocita (za ovaj efekat je potrebno više dana da bi se ispunio). U akutnim događajima, u akutnom koronarnom sindromu, mora se primijeniti veća doza (325mg), kako bi se postigla brza i kompletna inhibicija trombocita.

Ova doza je preporučena u urgentnim situacijama, bilo da je pacijent upućen na primarnu PCI, na fibrinolitičju terapiji, kao i ako se ne uključuje repurfiziona terapija. Potrebno je aspirin pri tome sažvakati (ne koristiti enteric forme) (u akutnim stanjima 2 do 4 tablete aspirina od 100mg predstavljaju prvu liniju tretmana infarkta miokarda). Ako nije moguće oralna ingestija, i.v. bolus 250 do 500 mg u slučaju primarne PCI, odnosno 250mg u slučaju fibrinolitičke terapije, predstavlja soluciju za prvu liniju tretmana.

Neželjeni efekti

• iritacija želuca i gastrointestinalno krvarenje (incidence 4-5%),
• dispepsija, nauzeja, vomitus (kod visokih doza aspirina),
• sniženje bubrežne funkcije (rijetkost).

Interakcije s ostalim lijekovima

• uzimanje aspirina sa ibuprofenom može dovesti do smanjenog efekta aspirina (smanjena inhibicija agregacije trombocita; nije zabilježena interakcija sa diklofenakom),
• minimalni efekat (u slučaju malih doza) u interakciji sa ACE inhibitorima (lizinopril, enalapril, ramipril)  - aspirin inhibira, a ACE inhibitori promovišu stvaranje vazodilatatornih prostanglandina,
• aspirin može smanjiti eikasnost urikozuričnih lijekova (probenecid – u liječenju hiperurikemije i gihta; posebno u slučaju istovremenog uzimanja tiazidnih diuretika).

Indikacije za primjenu aspirina:

• akutni koronarni sindromi (infarkti sa ST elevacijom i bez ST elevacije),
• akutni trombotični cerebrovaskularni insult,
• sekundarna prevencija poslije infarkta miokarda,
• sekundarna prevencija poslije koronarnog bypass-a (48 sati po hirurškom tretmanu),
• sekundarna prevencija u stabilnoj angini pectoris,
• sekundarna prevencija poslije cerebrovaskularnog insulta,
• priprema za prekutanu koronarnu intervenciju,
• primarna prevencija u dijabetičara sa jednim ili viđe udruženim faktorima rizika,
• primarna prevencija u bolesnika sa umjernim do visokim rizikom nastanka kardiovaskularnog događaja,
• prevencija insulta u bolesnika sa atrijalnom fibrilacijom ukoliko je kontraindikovana oralna antikoagulantna terapija,
• dodatak oralnoj antikoagulantnoj terapiji u pacijenata sa ugrađenim mehaničkim valvulama u slučaju visokog rizika tromboembolijskih komplikacija,
• potencijalna uloga u renovaskularnoj hipertenziji,
• u slučaju arteriovenskih šantova.

Niske doze aspirina bi teoretski trebale da imaju manje gastrointestinalnih efeketa, te je doza od 75-100 mg dnevno, itekako efikasna, u širom spektru kliničkih indikacija. Aspirin u dozama od 300mg (ili u dozama od 300 – 600 mg), četiri puta dnevno, iza jela, može se koristiti u tretmanu upalnog procesa ili bola, pogotovo u terapiji artritisa (s tim da treba dobro paziti na komorbiditete pacijenta).

Kontraindikacije za primjenu aspirina su alergija na aspirin, aktivno gastrointestinalno krvarenje, poznate bolest trombocita (bolest trombocitne agregacije) i teško oštećenje jetre. Treba biti oprezan sa primjenom aspirina kod pacijenata sa astmom (aspirin može biti okidač bronhijalnog spazma, te može biti uzrok egzacerbacije bolesti).  

Aspirin ne treba davati djeci mlađoj od dvije godine (a sa posebnim oprezom kod djece mlađe od 12 godina; i u rijetkim situcijama, kod posebnih indikacija u dozi od 1-5 mg/kg/danu), zbog mogućeg nastanka Rey-ovog sindroma. Alergija na aspirin je moguća, te ako ona postoji, vjerovatno je pacijent alergičan i na ostale nesteroidne antireumatike.

Polemika oko uzimanja aspirina sa klopidogrelom je i dalje pitanje mnogobrojnih istraživanja, iako je prihvaćen stav da uzimanje i aspirina i klopidogrela, neće dovesti do signifikantnog smanjenja  učestalosti ponovnog nastanka incidenta, a zajedničko uzimanje da ipak povećava mogućnost nastanka po život opasnog krvarenja.

Budi u toku - www.maglajinfo.com